Suriyaya Azərbaycan Dəstəyi və Enerji Təchizatı
Prezident Əliyev "Əl-Ərəbiyyə" telekanalına verdiyi müsahibədə ölkəsinin Suriyaya həm humanitar, həm də enerji dəstəyi göstərdiyini açıqlayıb.
Əliyev bildirib ki, Azərbaycan qazının Türkiyə vasitəsilə Suriyaya çatdırılması üçün Azərbaycan, Suriya, Türkiyə və Qətər arasında dördtərəfli razılaşma mövcuddur. O əlavə edib ki, hazırda 1.2 milyard kubmetr qazın tədarükü barədə razılıq əldə olunub, lakin gələcəkdə bu həcmin artırılması nəzərdə tutulur.
Regional Sülh üçün Vasitəçilik
Ölkə başçısı Suriya ilə İsrail arasındakı münasibətlərə toxunaraq qeyd edib ki, bu iki ölkənin rəsmiləri arasında keçirilən danışıqlar Azərbaycanın vasitəçiliyi ilə baş tutub. Əliyev məqsədin regionda sülh və proqnozlaşdırıla bilən bir mühit yaratmaq olduğunu vurğulayaraq, bu istiqamətdə kiçik də olsa töhfə verdiklərindən məmnunluğunu ifadə edib.
Türkiyə-İsrail Münasibətlərində Potensial Rol
Əliyev Türkiyə-İsrail münasibətləri mövzusuna da toxunaraq, əvvəllər iki ölkə arasında normallaşma prosesinə dəstək verdiklərini xatırladıb. Prezident bildirib ki, Türkiyə ilə İsrail arasında münasibətlərin normallaşmasının ilk mərhələsində Azərbaycanın rolu hər iki tərəf tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. O əlavə edib ki, hazırda münasibətlər gərgin olsa da, tələb olarsa yardım etməyə hazırdırlar. Əgər birbaşa tələb gəlməzsə, səssiz diplomatik səylərlə ortaq mövqe tapılmasına dəstək verə biləcəklərini də dilə gətirib.
Türk Dövlətləri Təşkilatı və Hərbi Müttəfiqlik
Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) üzv ölkələrin münasibətlərindən danışan Əliyev, Türkiyə ilə çox yaxın əlaqələrinin olduğunu vurğulayıb. O, 2021-ci ildə Şuşada Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanla imzalanan bəyannamənin ölkələri hərbi və siyasi müttəfiq etdiyini, bunun təkcə iki ölkə üçün deyil, bütün türk dünyası üçün mühüm bir element olduğunu qeyd edib.
Əliyev, TDT üzvlərinin eyni kökə sahib olduğuna işarə edərək, aşağıdakıları bildirib: "Hamımız türk kökənliyik. Kasıb ölkələr deyilik. Geniş coğrafiyamız var. Türkiyə qlobal miqyasda aparıcı hərbi gücdür və türk ordusu NATO daxilində ABŞ-dan sonra ikinci yerdədir. Azərbaycan ordusu da özünü paradlarda deyil, döyüş meydanında göstərmişdir. TDT üzvlərində siyasi sabitlik, bir-birləri ilə və hamısı arasında dostluq münasibətləri mövcuddur. Bu da təşkilatı həqiqətən misilsiz edir."
Prezident Əliyev əlavə edib: "TDT-ni beynəlxalq arenada söz sahibi olan, qlobal bir oyunçuya çevirməyi hədəfləyirik. Geniş bir coğrafiyada heç kim üçün təhlükə yaratmayan, lakin bir çoxları üçün fürsət olaraq görülən güclü bir birlik qura biləcəyimizi göstərəcəyik."
Oxucu Şərhləri
Şərhdə şəffaflıq məsələsinə diqqət çəkilməsi çox yerindədir. Belə həssas məsələlərdə ətraflı məlumatsız, yalnız açıqlamalar əsasında qiymətləndirmə aparmaq qəbahətdir. Prezident Əliyevin diplomatik təcrübəsi danılmazdır, lakin bu, hər cür diplomatik fəaliyyətin effektiv və məqsədyönlü olduğunu göstərmir. Bölgədəki mövcud gərginliklər fonunda, hansısa bir "vasitəçilik" iddiasının əsaslı olub-olmaması ciddi şübhələr doğurur.
Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) kontekstində bu iddiaların dəyərləndirilməsi də diqqət çəkir. TDT çərçivəsindəki əməkdaşlıq əlbəttə ki, vacibdir, lakin bu Təşkilatın İsrail-Suriya kimi mürəkkəb məsələlərdə hansısa bir rol oynayacağını iddia etmək üçün kifayət qədər dəlil yoxdur. Azərbaycanın regional sabitlik üçün səyləri təqdir olunur, ancaq bu səylərin hansı nəticə verdiyi və bu iddiaların reallığı ilə bağlı daha dəqiq məlumatlar tələb olunur. Siyasətdə hər zaman ehtiyatlı və tənqidi olmaq lazımdır, xüsusilə də belə "şok" açıqlamalarla qarşılaşdıqda.
Bu təhlilə görə təşəkkür edirəm. Prezident Əliyevin İsrail-Suriya münasibətlərində vasitəçilik etdiyinə dair açıqlaması həqiqətən də bölgədəki dinamikləri anlamaq baxımından mühüm bir məqamdır. Müəllifin də qeyd etdiyi kimi, Azərbaycanın Suriyaya verdiyi humanitar və enerji dəstəyi ilə yanaşı, bu cür diplomatik səylər ölkənin regional siyasətində yeni bir strategiyanın tərkib hissəsi ola bilər.
Şərhdə vurğulanan şəffaflıq məsələsi olduqca yerindədir. Hər hansı bir vasitəçilik səylərinin uğurunu və gələcək təsirlərini qiymətləndirmək üçün, prosesin detallarına dair daha aydın məlumata ehtiyac duyulur. Prezident Əliyevin diplomatik təcrübəsi ilə yanaşı, bu cür həssas məsələlərdə daha açıq yanaşma, cəmiyyətin və beynəlxalq ictimaiyyətin məlumatlılığını artıracaqdır.
Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) kontekstində bu vasitəçilik səylərinin dəyərləndirilməsi də son dərəcə maraqlıdır. TDT çərçivəsindəki sıx əlaqələr və siyasi müttəfiqlik, əlbəttə ki, belə diplomatik missiyalar üçün əlverişli bir zəmin yarada bilər. Azərbaycanın regional sabitlik və əməkdaşlıq məqsədilə yürütdüyü siyasətlərdə TDT-nin rolu daha dərin təhlilə layiqdir. Bu, Azərbaycanın regional maraqlarını gücləndirərək, həm də beynəlxalq arenada nüfuzunu artıra bilər.
Lakin, şərhin diqqət çəkdiyi əsas məqam, bu vasitəçiliyin reallaşması və gələcək təsirləri barədə ətraflı məlumatın olmamasıdır. Bu, diplomatik fəaliyyətin effektivliyini qiymətləndirməyi çətinləşdirir. Prezident Əliyevin diplomatik təcrübəsi tanınsa da, bu cür həssas məsələlərdə daha yüksək şəffaflıq tələb olunur.
Şərഹിə əlavə olaraq qeyd edilə biləcək bir məqam, Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) kontekstində bu vasitəçilik səylərinin necə yerləşdiyidir. TDT çərçivəsindəki əməkdaşlıq, regional sabitliyə nail olmaq üçün Azərbaycanın daha geniş strategiyasının bir hissəsi ola bilər. Bu təşkilatın üzvləri arasında mövcud olan sıx əlaqələr və siyasi müttəfiqlik, belə diplomatik missiyalar üçün mühüm bir dəstək məkanı yarada bilər. Buna görə də, bu vasitəçiliklə TDT arasında potensial əlaqənin daha dərinə təhlil edilməsi maraqlı olardı.
İkinci tərəfdən, İsrail-Suriya danışıqlarında vasitəçilik təklifi olduqca əhəmiyyətlidir. Prezidentin bu mövzuda açıqlamaları, Azərbaycanın regionda sülhün bərqərar olması üçün səylərini vurğulayır. Bu cür diplomatik fəaliyyətin həm regional sabitlik, həm də beynəlxalq münasibətlərin inkişafı baxımından mühüm olduğunu düşünürəm.
Ümumilikdə, bu açıqlamalar Azərbaycanın həm enerji siyasətində, həm də regional diplomatik proseslərdə fəal rol oynadığını göstərir.
Şərh Yaz