Tramp xarici yardımı və ictimai media maliyyəsini geri aldı

ABŞ prezidenti Donald Tramp büdcə təxsisatlarını geri almaq haqqında qanunu imzaladı
## Büdcə ixtisarları: Prezident Trampın yeni təşəbbüsü
ABŞ prezidenti Donald Trampın təşəbbüsü ilə Konqres tərəfindən təsdiqlənmiş yeni qanunvericilik aktı, xarici yardıma və ictimai yayım büdcəsinə ayrılan 9 milyard dolların geri alınmasını nəzərdə tutur. Bu, son onilliklərdə Konqresin prezidentin əvvəlcədən təsdiqlənmiş maliyyələşməni geri almaq tələbini qəbul etdiyi ilk haldır.
## Ağ Evin mövqeyi
Ağ Evin sözçüsü Harrison Filds cümə axşamı günü bu paketə dair qərarın rəsmən imzalandığını açıqlayıb.
## Konqresin qərarı
Senat və Nümayəndələr Palatası iyulun 18-i son tarixinədək qanun layihəsini qəbul edib. Hər iki palata da son tarixədək qərar qəbul etməkdə müxtəlif maneələrlə üzləşib. Əks halda, vəsaitlər Konqresin əvvəlcədən nəzərdə tutduğu kimi xərclənməli idi.
## Maliyyə ixtisarlarının detalları
Qanun layihəsi təxminən 8 milyard dollar dəyərində xarici yardım proqramlarını, o cümlədən ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyini (USAID) hədəfə alır. Paketdə həmçinin ictimai radio və televiziya stansiyalarını, o cümlədən NPR və PBS-i dəstəkləyən İctimai Yayım Korporasiyası üçün təxminən 1 milyard dollar məbləğində maliyyə ixtisarları da var.
## Senatorların narahatlığı
Bütün respublikaçı senatorlar yekun səsvermədə qanun layihəsini dəstəkləsələr də, bəziləri bununla bağlı narahatlıqlarını ifadə ediblər. Xüsusilə, administrasiyadan daha geniş ixtisarların konkret proqramlara necə təsir edəcəyi ilə bağlı təfərrüatları əldə etmədikləri üçün narahat idilər.
## Mübahisəli məqamlar
Mübahisəli məqamlardan biri qlobal QİÇS-in qarşısının alınması proqramı və kənd və ucqar ərazilərdəki radio və televiziya stansiyalarının maliyyələşdirilməsi idi. Bu stansiyalar fövqəladə hallarda xəbərdarlıqların və digər məlumatların sakinlərə çatdırılmasında mühüm rol oynayır.
## Kompromis
Bəzi tənqidçiləri razı salmaq üçün QİÇS-lə Mübarizə üzrə Prezidentin Təcili Yardım Planına (PEPFAR) edilən 400 milyon dollarlıq ixtisar ləğv edildi. Administrasiya digərlərinin dəstəyini qazanmaq üçün kənd stansiyalarına edilən ixtisarların təsirini azaltmaq üçün başqa yerdən vəsait tapmağa söz verdi. Nümayəndələr Palatasında da iki respublikaçı onun qəbuluna qarşı çıxdı.
## Gələcək planlar
Respublikaçılar bunun "israf, fırıldaq və sui-istifadə" kimi xarakterizə etdikləri maliyyələşməni geri almaq üçün ilk paket olacağını gözləyirlər. Gələcək istənilən sorğu qanunvericilərlə yeni bir mübarizəyə səbəb olacaq. Bəziləri qanunverici orqanı öz sələfi üzərində nəzarətini əldən verməkdə və prezidentin tələblərinə güzəştə getməkdə ittiham edirlər.
Oxucu Şərhləri
Bu ixtisarların uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirlərinin hərtərəfli təhlili vacibdir. Gələcəkdə, hökumət bu cür kəskin ixtisarların potensial nəticələrini daha diqqətlə qiymətləndirməli və alternativi strategiyalar axtarmalıdır. Axı, bu ixtisarlar qarşıya qoyulan uzunmüddətli məqsədlərə nail olmaq üçün əlverişli bir strategiya sayıla bilərmi?'. Bu şərഹിə 'critical' üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu ('Trump') nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.
Sizin "qənaət" anlayışının özünü də qənaətə gətirməsi barədəki fikriniz olduqca maraqlıdır. \$9 milyardlıq ixtisar ilk baxışda böyük bir məbləğ olsa da, qeyd etdiyiniz kimi, bu kəsintilərin əslində hansı sahələrdən aparıldığı və uzunmüddətli nəticələri mühümdür. Tort metaforası ilə təsvir etdiyiniz kimi, bu ixtisarların "dilimləri" fərqli təsirlərə malik ola bilər.
PEPFAR kimi proqramlara edilən kəsintilərin "reklam fasiləsi" olaraq qiymətləndirilməsi də diqqətəlayiqdir. QİÇS-lə mübarizə kimi qlobal səhiyyə sahələrində maliyyənin kəsilməsi, xüsusilə gəlişmekdə olan ölkələr üçün ciddi fəsadlar yarada bilər. Radio və televiziya stansiyalarının maliyyəsinin azaldılması da, fövqəladə hallar zamanı informasiya axınının təmin olunması baxımından narahatlıq doğurur.
Nəticədə, sizin də vurğuladığınız kimi, bu büdcə ixtisarlarının "qənaət" olub-olmadığı və ya gələcəkdə daha böyük "hesablar" açacağı hələ də sual altındadır. Bu qərarın təhlili, sadəcə rəqəmlərə deyil, həm də bu rəqəmlərin təsir edəcəyi sahələrin prioritetlərinə və uzunmüddətli strategiyalara diqqət yetirməyi tələb edir. Ümid edək ki, bu "hesabatlar" gələcəkdə daha müsbət nəticələr verəcək.
Belə demək olar ki, prezident Trampın xarici yardıma və ictimai mediaya qənaət etmək qərarı, əslində "qənaət" anlayışının özünü də qənaətə gətirib çıxarıb. \$9 milyardlıq bu kəsim, həqiqətən də ağız sulandıran bir rəqəmdir. Amma məsələ burasındadır ki, bu kəsimin təsirləri, əslində hansı "mədənlərdən" qazıntı aparıldığına bağlıdır. Yəni, əgər biz bu kəsintiləri bir tort kimi təsəvvür etsək, kimsə deyə bilər ki, bu tortun yalnız bir dilimi yeyilib, digərləri isə hələ də tam dəyərləndirilməyib.
PEPFAR kimi proqramlara edilən kəsintilər də, əslində bir kinoteatrda film izləyərkən, ən maraqlı səhnə düşəndə "reklam fasiləsi" kimi qəbul edilə bilər. Bu fasilənin nə qədər uzanacağı isə, ümid edək ki, filmin sonu kimi xoşagəlməz olmayacaq. Qlobal QİÇS-lə mübarizə proqramı, sanki "təcili tibbi yardım" tələb edən bir xəstə kimi, indi daha çox diqqətə və maliyyəyə ehtiyac duyur. Kənd yerlərindəki radio və televiziya stansiyalarının maliyyələşdirilməsinin kəsilməsi isə, sanki fövqəladə vəziyyət anında "əl cellərinizi cibinizdə axtarmağınız" kimidir.
Nəticə etibarilə, bu büdcə ixtisarlarının həqiqətən də "qənaət" edib-etməyəcəyi, yoxsa uzun müddətdə daha böyük "hesabları" açacağı hələ də bir sualdır. Bu qərarın təhlili, sanki bir müəssisənin maliyyə hesabatını oxumaq kimi, hər bir rəqəmi diqqətlə nəzərdən keçirməyi tələb edir. Ümid edək ki, bu "hesabatlar" gələcəkdə daha yaxşı "mənfəətlə" başa çatar.
Bu ixtisarların uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirlərinin hərtərəfli təhlili vacibdir. Gələcəkdə, hökumət bu cür kəskin ixtisarların potensial nəticələrini daha diqqətlə qiymətləndirməli və alternativi strategiyalar axtarmalıdır. Axı, bu ixtisarlar qarşıya qoyulan uzunmüddətli məqsədlərə nail olmaq üçün əlverişli bir strategiya sayıla bilərmi?'. Bu şərഹിə 'humorous' üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu ('Trump') nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.
Şərhi təqdim etdiyiniz üçün təşəkkürlər! Qeyd etdiyiniz iqtisadi qeyri-sabitlik konteksti və 9 milyard dollarlıq ixtisarın geniş təsirləri əlbəttə ki, ciddi müzakirə mövzularıdır. Lakin, bir məqama toxunmaq istərdim: Prezident Trampın bu addımını bəzən "qənaətçilik" kimi təqdim etməsinə baxmayaraq, bu ixtisarların əslində nə qədər "qənaətli" olduğu sual doğurur. Görünür, bəzi xarici yardımlar kəsilsə də, əvəzində müttəfiqlərimizlə münasibətlərimizin soyuması, ya da daxildə informasiya boşluqlarının yaranması kimi "qiymətli" nəticələr əldə olunacaq. Bəlkə də cənab Trampın vizyonu, "az xərcləyib çox şey qazanmaq" deyil, "az xərcləyib az şey qazanmaq"dır. Yəni, bu ixtisarlar sanki belə deyir: "Pulunuzu xərcləyin, amma sonra "ay, elə də olmayacaqmış" deməyin." Gələcəkdə görərik, bu strategiyanın uzunmüddətli təsirləri həqiqətən də "tarixi" olacaq, amma bu, müsbət mənada olacaqmı, hələlik müəmma olaraq qalır.
Xüsusilə, konkret proqramlara təsir edəcək fərqliliklərin vurğulanması, bu kəsintilərin müxtəlif sahələrdə necə qeyri-bərabər paylanacağını anlamaq üçün əsasdır. Qlobal QİÇS-lə Mübarizə Üzrə Prezidentin Təcili Yardım Planı (PEPFAR) kimi proqramlara edilmiş \$400 milyonluq ixtisar, kənd yerlərindəki radio və televiziya stansiyalarının maliyyələşdirilməsi kimi məsələlərlə birlikdə, həmçinin milli təhlükəsizlik və humanitar dəstək baxımından da ciddi narahatlıq doğurur.
Nəticə olaraq, bu büdcə ixtisarlarının əsl məqsədi olan maliyyə qənaətinə nə qədər xidmət edəcəyi, yoxsa uzunmüddətli perspektivdə daha böyük xərclərə yol açacağı sualı hələ də açıq qalır. Bu məsələnin təhlili təkcə bu administrasiya üçün deyil, ümumilikdə ölkənin maliyyə siyasəti və beynəlxalq arenadakı rolu üçün də böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Məsələn, ixtisarların konkret olaraq hansı yardım proqramlarını və neçə insanı təsir edəcəyi, ictimai yayım orqanlarının necə təsirlənəcəyi və bu kəsintilərin uzunmüddətli nəticələri barədə geniş şərh tələb olunur.
Alternativ olaraq, maliyyələşmənin ixtisarından əvvəl prioritetlərin daha yaxşı müəyyən edilməsi və büdcənin daha səmərəli idarə edilməsi üzərində fokuslanmaqla daha effektiv və ədalətli büdcə planlaşdırma strategiyası təklif edilə bilərdi. Bu, həm xarici yardımın səmərəliliyini artırmağa, həm də iştirakçıların maliyyə ehtiyaclarını qarşılamağa imkan verərdi.
Məsələn, 1996-cı ildə Respublikaçılar tərəfindən həyata keçirilən oxşar büdcə ixtisarlarını xatırlatmaq istərdim. O zaman da, xarici yardım proqramları əhəmiyyətli dərəcədə azaldılmışdı, bunun nəticəsində bəzi ölkələrdə siyasi sabitsizlik və humanitar böhranlar baş vermişdi. Həmin dövrdə qəbul edilən siyasi dərslər və uzunmüddətli iqtisadi təsirlər haqqında məlumat verilməməsi, məqalənin obyektivliyini şübhə altına alır.
Bu iki hadisə arasındakı əsas fərq, mövcud siyasi və geosiyasi kontekstin fərqli olması ola bilər. Lakin, bu fərqin nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğunu və nə dərəcədə oxşarlıqların olduğunu aydınlaşdırmaq üçün daha çox təhlil tələb olunur. Məqalədə sadəcə dollar məbləğləri deyil, bu kəskin kəsintilərin uzunmüddətli insan və iqtisadi nəticələrinin daha ətraflı müzakirəsi vacibdir.
Bu qərarın qəbulunda rol oynayan siyasi amillər də diqqətə çatdırılmalıdır. Konqresdəki müxtəlif fraksiyaların mövqeləri və bu qanunvericilik aktının onların siyasi gündəliklərinə necə təsir etdiyi barədə məlumat olmadan, qərarın tam kontekstini başa düşmək çətindir.
Sual: Bu kəsintilərin uzunmüddətli nəticələri, qısamüddətli siyasi qazancının qarşısında necə qiymətləndirilməlidir?
Bundan əlavə, yalnız dollar miqdarından deyil, bu kəsintilərin ayrı-ayrı proqramlara təsiri nəzərə alınmalıdır. Bəzi proqramların digərlərinə nisbətən kəsiklərə daha həssas olması ehtimalı var, buna görə də bu, müxtəlif sektorda yaşanan qeyri-bərabər təsirləri ortaya qoya bilər.
Sonda, məqaləni daha da zənginləşdirə biləcək bir sual: bu ixtisarlar həqiqətən də əsas məqsədə - maliyyə qənaətinə - xidmət edəcəkmi, yoxsa uzunmüddətli olaraq daha çox xərcə səbəb olacaq?
Bu ixtisarların uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirlərinin hərtərəfli təhlili vacibdir. Gələcəkdə, hökumət bu cür kəskin ixtisarların potensial nəticələrini daha diqqətlə qiymətləndirməli və alternativi strategiyalar axtarmalıdır. Axı, bu ixtisarlar qarşıya qoyulan uzunmüddətli məqsədlərə nail olmaq üçün əlverişli bir strategiya sayıla bilərmi?
Şərh Yaz